Samen naar bindende afspraken
Sterke samenwerking, maar bindende afspraken nodig in een circulaire economie
Toen we op 1 maart 2021 begonnen met Stichting OPEN en de 65% Alliantie, wisten we: het inzamelen en verwerken van e-waste kunnen we niet alleen. Het afgelopen jaar hebben we daarom opnieuw veel geïnvesteerd in verbinding en samenwerking. We nemen alle partijen in het e-wasteproces serieus en streven ernaar om voor alle betrokken partners wettelijke doelstellingen vast te laten leggen, zodat we écht in gezamenlijkheid optrekken op weg naar een circulaire economie.
In 2022 werkte Stichting OPEN in de 65% Alliantie continu samen met zes verschillende ketenpartners: de producenten, gemeenten, retailers, verwerkers, installateurs en de Rijksoverheid.
All actors principe
De gezamenlijke uitdaging richting een circulaire economie vraagt dat erom dat alle partners er in de samenwerking een schepje bovenop doen en hun verantwoordelijkheid nemen: het all actors principe. Tegelijkertijd speelt in het maatschappelijke debat het vraagstuk over of de UPV, de Uitgebreide Producenten Verantwoordelijkheid, nog wel past bij de invulling van de circulaire ambities in 2030 en 2050.
Stichting OPEN is er voorstander van dat het vrijblijvende karakter van de onderlinge afspraken plaatsmaakt voor wettelijk bindende doelstellingen voor alle betrokkenen. Daarom maken we ons er sterk voor dat de Kaderrichtlijn Afvalstoffen net als in andere EU-landen wordt omgezet in wetgeving, zodat we stevige afspraken kunnen maken, die kunnen handhaven en meer op elkaar kunnen vertrouwen.
Samenwerking is de sleutel
We willen langer op de R-ladder verblijven en tegelijkertijd voldoen aan de huidige 65% doelstelling. Want: hoe lang een apparaat, onderdeel of grondstof ook op de R-ladder verblijft – uiteindelijk komt een apparaat altijd in de afvalfase. Daarom blijft het van belang dat de inzameling en recycling van e-waste zo goed mogelijk gebeurt. Dat we maximaal grondstoffen, onderdelen en apparaten terugwinnen. En dat we dat sámen doen.
Wat we daarvoor nodig hebben? Een verantwoorde manier van produceren, een goede inzamelstructuur, bereidheid van consumenten en bedrijven om hun e-waste op een goede manier in te leveren bij gemeentelijke milieustraten, retailers of installateurs en bereidheid van verwerkers om e-waste op een goede manier te recyclen en verwerken. Juist daarbij is de genoemde wetgeving noodzakelijk, zodat iedereen in het proces weet wat zijn rol is en dat kan toetsen aan wetten en regels.
Metaal, cv-ketels en koelkasten
Dankzij de stimuleringsregeling trokken we in 2022 samen op met verschillende metaalverwerkers om de 65%-doelstelling te behalen. Meer hierover lees je bij 170 miljoen e-waste ingezameld. Met de stimuleringsregeling konden we een belangrijke lekstroom in de metaalbranche verder dichten.
Ook hebben we ingezet op het zuiverder inzamelen van cv-ketels in samenwerking met Techniek Nederland. Cv-ketels zijn belangrijke kilo’s aan e-waste die meewegen in die 65%-inzameldoelstelling en die nu vaak ‘op de grote hoop’ (in de shredder) belanden, omdat veel verwerkers zich niet realiseren dat het een elektrisch apparaat is.
Bovendien hebben we ons in 2022 samen met APPLiA (producenten van onder meer koel-/vriesapparatuur) beziggehouden met een eenmalige landelijke retourpremieactie voor koel-/vriesapparatuur. Een instrument om te onderzoeken of consumenten geneigd zijn een energiezuinige koelkast te kopen als ze hun oudere model mogen inruilen en daar 35 euro retourpremie voor krijgen. Een mooie samenwerking in de hele keten, waar de producenten de kosten voor hebben gedragen. Overigens is het lastig om te zeggen of de retourpremie het gewenste effect heeft gehad, vanwege de vertraging in inzamel- en retourlogistiek. Een echt grote piek in het inleveren van koelkasten zagen we pas toen de energieprijzen flink stegen.
Europese samenwerking
Vanuit Stichting OPEN denken we mee met Nederlandse overheidsorganisaties als Rijkswaterstaat, de Inspectie voor Leefomgeving en Transport (ILT), het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en Europese partnerorganisaties (vanuit WEEE Forum, bijvoorbeeld). Op die manier zijn we samen eerder in staat om aan die ambitieuze circulaire e-waste-doelstelling te voldoen. Met de oprichting van circulairekennis.nl, de eerste stappen richting ons Kenniscentrum en de oprichting van de Raad van Advies, willen we aan Nederland en Europa laten zien dat we een autoriteit en kartrekker zijn op het gebied van een circulaire e-waste-sector.